—Γέροντα, εἶναι γνωστὸ πὼς ἕνα ποσοστὸ ψυχιά­τρων θεωρεῖ ὼς αἴτιο μερικῶν ψυχασθενειῶν τὴν έγκράτεια κατὰ τὴ νεανικὴ ήλικία. Τὶ μποροῦμε νὰ τοὺς ἀπαντήσουμε;

—Ή τοποθέτησή τους εἶναι λανθασμένη καὶ ἡ ἐξήγηση γι’ αὐτό πολὺ ἁπλή. Ὅσοι ἐπισκέπτονται τὸν ψυχίατρο εἶναι ἀσθενεῖς. Δὲν πάει κανεὶς στὸ γιατρὸ στὰ καλὰ καθούμενα, δηλαδὴ ὑγιής. ’Ἐπειδὴ τώρα ἕνα πο­σοστό τῶν ἀσθενῶν αὐτῶν δὲν ἔχει σαρκικὲς σχέσεις, βγάζουν τὸ συμπέρασμα ἐν συνδυασμῶ καὶ μὲ τὶς φρο­ϋδικές θεωρίες ὅτι ἡ αἰτία τῶν νευροψυχικῶν διαταρα­χών εἶναι ἡ ἐγκράτεια. Ἐγὼ ὅμως γνωρίζω δεκάδες νέων οἱ ὁποῖοι εἶναι ἐγκρατεῖς καὶ φυσικὰ ἔχουν θαυμάσια ψυχικὴ ὑγεία.

—Τί μποροῦμε νὰ ποῦμε γιὰ τὴν ψυχανάλυσι;

—Ή ψυχανάλυσι ξεκίνησε μὲ τὸν Φρόϋντ, ὁ  ὁποῖος  ὑποστήριζε ὅτι οἱ ψυχικὲς διαταραχὲς εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς καταπιέσεως τῆς σεξουαλικῆς ὁρμῆς, τοῦ γενετησί­ου ἐνστίκτου τοῦ ἀνθρώπου. Κατὰ τὴν ψυχανάλυσι μὲ κατάλληλες ἐρωτήσεις καὶ ὕπνωσι προσπαθοῦν νὰ βοη­θήσουν τὸν πάσχοντα νὰ ἀνασύρη ἀπό τὸ ὑποσυνείδητό του παλαιὲς ψυχοτραυματικὲς ἐμπειρίες καὶ εκεὶ νὰ ἀνακαλύψη τὴν ἀφετηρία τῆς ἐνοχῆς του, πού βέβαια κατ’ αὐτοὺς ἔχει σχέσι μὲ τὴ μὴ ἱκανοποίησι τῆς γενε­τησίου ὁρμῆς.

'Ἡ ἐποχή μας ὅμως, ἐποχή δυστυχῶς πλήρους ἀποχαλινώσεως, διέψευσε παταγωδῶς τὸν Φρόϋντ, διότι σύμφωνα μὲ τὴ θεωρία του, ὲφ’ ὅσον σήμερα δὲν ὑπάρχει καταπίεσι τοῦ σεξουαλικοῦ ἐνστίκτου, ἀλλὰ πλήρης ἀπελευθέρωσή του καὶ ἱκανοποίησὶ του, θὰ έ­πρεπε νὰ εἶχαν μειωθῆ οἱ ψυχοπάθειες· συμβαίνει ὅμως τὸ ἀκριβῶς ἀντίθετο: ὁ ἀριθμός δηλ. τῶν ψυχοπαθών, σύμφωνα μὲ τὶς πληροφορίες πού καταφθάνουν τὰ τελευταῖα ἔτη, ἔχει αὐξηθῆ!

—Δηλαδή δὲν θὰ συνιστούσατε σὲ κάποιον νὰ καταφύγη σὲ ψυχανάλυσι;

—Είναι χαμένος χρόνος καὶ σπατάλη χρημάτων, παιδὶ μου! Ἡ κλασσικὴ Ἰατρική, ἡ ὁποία ἐφαρμόζει μιὰ θεωρία μόνο ἂν αὐτὴ ἔχει νὰ ἐπιδείξη ἀναντίρρητα θεραπευτικὰ ἀποτελέσματα, δὲν χρησιμοποιεῖ τὴν ψυχανάλυσι ὡς θεραπευτικὸ μέσο, διότι μέχρι σήμερα ἡ τελευταία αὐτὴ δὲν κατώρθωσε νὰ προσκομίσει στοιχεῖα τὰ ὅποια νὰ ἀποδεικνύουν ὅτι ἔχει θεραπευτικὴ ἀξία.

—’Επιτρέπεται νὰ παίρνουν ψυχοφάρμακα οἱ Χρι­στιανοί; Διότι πολλοὶ ἰσχυρίζονται ὅτι τὸ ἄγχος, ἡ κατάθλιψι, ἡ μελαγχολία καὶ γενικώτερα οἱ ψυχοπάθειες θεραπεύονται μόνο μὲ πνευματικὴ ζωή, δηλ. μὲ προσ­ευχή, ἐκκλησιασμό, ἐξομολογήση, Θ. Κοινωνία κ.λπ.

—Οταν χρειάζεται, πρέπει νὰ τὰ παίρνουν καὶ οἱ Χριστιανοί.

—Μά τὶ μποροῦν νὰ κάνουν τὰ φάρμακα αὐτά στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου;

—Θά πρέπει νὰ ξεκαθαρίσουμε ἀπό τὴν ἀρχὴ ὅτι τὰ λεγάμενα ψυχοφάρμακα ἤ ἠρεμιστικά, οἱ ὑλικές δηλ. αὐτές οὐσίες, δὲν μποροῦν μὲ κανένα τρόπο νὰ δώ­σουν στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου τὴν ποθούμενη ἠρεμία, οὔτε νὰ φέρουν παρηγοριά καὶ ἐλπίδα.,στὴν ψυχὴ μίας μητέρας π.χ., τῆς ὁποίας ἀπεβίωσε ὁ γιός, οὔτε ἀκόμη νὰ ἀπαλλάξουν τὴ συνείδησι ἑνός ἀνθρώπου ἀπό τὶς τύψεις τῶν ἁμαρτιῶν τὶς οποίες διέπραξε. Αὐτά τὰ δωρήματα μόνον «ἄνωθεν καταβαίνουσι, ὲκ τοῦ Πατρὸς τῶν φώτων». Καὶ μόνον οἱ Λειτουργοὶ (οἱ 'Ι­ερείς καὶ μάλιστα οἱ Πνευματικοὶ) τῆς Ἐκκλησίας μποροῦν νὰ θεραπεύσουν αὐτές τὶς καταστάσεις τῶν ἀνθρώπων.

—Πολλοί Χριστιανοὶ ἰσχυρίζονται ὅτι οἱ ψυχοπάθειες ὀφείλονται σὲ δαιμονικὴ ἐπενέργεια, καὶ μὲ τὴν ἀντίληψι αὐτὴ ἀπορρίπτουν τὴ χρῆσι τῶν ψυχοφαρμάκων. Τὶ ἔχετε νὰ πῆτε γι’ αὐτὴ τὴν τοποθέτησι;

—Ένα ποσοστὸ καὶ μάλιστα μικρὸ τῶν «ψυχοπα­θών» εἶναι· πράγματι δαιμονισμένοι. Ἤ πλειονότης ὅμως τῶν ψυχοπαθῶν δὲν εἶναι δαιμονισμένοι οὔτε οἱ ἐκδηλώσεις τῆς ψυχοπαθείας τοὺς ὀφείλονται σὲ δαιμονικὴ ἐπενέργεια.

—Καί πῶς καταλαβαίνουμε oτι πρόκειται γιὰ δαιμονισμό, ὅταν ὑπάρχει τέτοιος;

—Ή Ἐκκλησία διαγινώσκει τὸν δαιμονισμὸ ἀπό τὴ στάση τοῦ πάσχοντος ἔναντι τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων: θείας Κοινωνίας, Ἐξομολογήσεως κ.λπ. ἤ ἔναντι τοῦ Εὐαγγελίου, τοῦ τιμίου Σταυροῦ, τῶν Ἱερῶν λειψάνων ἤ τῶν Ἁγίων εἰκόνων καὶ γενικώτερα τῶν Ἱερῶν πραγ­μάτων.

Μου ‘λεγε ὅ π. ... ὅτι στὸν ἅγιο Γεράσιμο Κεφαλ­ληνίας τοποθετοῦσαν κάποτε στὴν πλάτη ἑνὸς δαιμο­νισμένου πεσμένου μπρούμυτα —χωρίς δηλ. νὰ βλέπει, γιὰ νὰ ἀποκλεισθεῖ τὸ ἐνδεχόμενο υποβολής— τὴν Ἁγία Γραφῆ ἤ κάποια εἰκόνα καὶ τότε ὅ δαιμονισμένος σπαρταροῦσε, πράγμα τὸ ὅποιο δὲν συνέβαινε ὅταν τοῦ ἀκουμποῦσαν ἄλλου εἴδους βιβλία ἤ ἀντικείμενα.

—“Εχουμε κανένα παράδειγμα ψυχώσεως σὲ ἁγίους;

—Βεβαίως. Σᾶς ἀναφέρω πρόχειρα τὴν ἁγία ’Ο­λυμπιάδα, τὴ διακόνισσα. Μετὰ τὴν ἐξορία τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, πνευματικοῦ πατρὸς της, ἔπαθε κατάθλιψι καὶ τὴν παρηγοροῦσε μὲ τὶς ἐπιστολές τοῦ ὁ ἅγιος αὐτός ὑπενθυμίζοντάς της τὴ θεῖα ἀνταπόδοσι γι’ αὐτούς πού διώκονται ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου.

—Οἱ ἐπιληπτικοί ἔχουν δαιμόνιο;

—“Οχι ὅλοι! Σὲ πολλοὺς άπ΄ αὐτοὺς πάσχει ἁπλῶς ὁ ἐγκέφαλος καὶ αὐτό ἔχει ὡς συνέπεια τὶς ἐκδηλώσεις τῶν σπασμῶν, τῆς κωφαλαλίας κ.τ.λ, ἐκδηλώσεις πα­ρόμοιες μὲ ἐκεῖνες τῶν δαιμονισμένων, ὅπως ἐμφανίζονται στὰ Εὐαγγέλια.

✞ Γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος